Çekingen Kişilik Bozukluğu psikolojik bir rahatsızlık olup eleştirilmekten, onaylanmamaktan ve beğenilmemekten aşırı derecede korkan bireyleri ifade etmektedir. İlk bakışta herkeste olması mümkün basit bir sıkıntı gibi görünse de Çekingen Kişilik Bozukluğu taşıyan bireylerde bu oldukça üst boyutlardadır. Öyle ki bu hastalar eleştirilmek ya da reddedilmek korkusuyla günlük hayatlarının parçası olabilecek birçok etkinliğe katılmazlar. Söz gelimi sosyal ilişki kurmaktan uzak durur ya da bir işe girmekten vazgeçerler. İngilizcede ise “avoidand” kaçınma fiilinden gelen kaçıngan olarak bilinmektedir.
Çekingen kişilik bozukluğu tanısı
Eleştirilme, reddedilme ya da kabul görmeme ihtimaline karşı aşırı duyarlı olan ve karşı tarafın ondan hoşlanacağından kesin emin olmadan ilişkiye girmekten çekinen kişilere tanı konmaktadır. Karşı tarafın ondan hoşlandığını ifade ettiği durumlarda çekingen kişi onun samimiyetinden kuşku duyma eğilimindedir. Aptalca bir şey söylemekten ya da yüzünün kızarması veya başka bir kaygı belirtisi yüzünden mahcup duruma düşmekten aşırı korktukları için sosyal ortamlarda zorluk çekerler. Başkalarına karşı yetersiz aciz olduklarına inanırlar. Tipik bir şekilde riskleri, tehlikeleri ve her zamankinin dışında bir şeyler yaptıklarında zorlukları abartırlar. Çekingen kişilik bozukluğu yaygınlığı %1 civarındadır. Bağımlı kişilik bozukluğu ve sınır kişilik bozukluğu ile birlikte görülebilir. Tanı bakımından Genellenmiş kaygı bozukluğu ile sıkı bir benzerlik içindedir ve bu iki durum çoğunlukla birlikte görülebilir.
Çekingen Kişilik Bozukluğunun Belirtileri
Çekingen Kişilik Bozukluğu olarak bilinen bu hastalıkta kişiler her duruma aşırı hassasiyet gösterip fazla kırılgan bir yapıya sahip olurlar. Bundan dolayı eleştirilmekten korktuklarından mesleki anlamda siliktirler ve kolay kolay tutunamazlar.
Sosyal ortamda söz almaz, kendilerini ifade etmezler. Konuşmaya mecbur kaldıklarında da yüzleri kızarır, konuşurken takılır ya da kullanacakları kelimeleri kısa süreliğine unuturlar.
Yoğun bir ayıplanma korkusu taşıdıkları için samimi ilişki kurma konusunda yetersizdirler. Bu hastalar dikkatli şekilde gözlemlenirse samimyet kurdukları grupların olmadığı görülür.
Çekingen Kişilik Bozukluğu olan hastalar sadece iş hayatında ya da sosyal ilişkilerinde sorun yaşamazlar. Aynı sorun özel hayatlarında da vardır. Özellikle yeni oluşum sürecindeki ilişkileri sırf bu özellikleri yüzünden devam edemez.
Çekingen Kişilik Bozukluğunun Oluş Nedenleri
Bu hastalığın temelleri kısa vadede oluşmaktan öte daha eskilere dayanır. Özellikle büyüme ve bu dönemi takip eden ergenlik sürecinde kişinin eleştirilmesi temel nedenlerden biri olarak kabul edilmektedir.
Çekingen Kişilik Bozukluğunun oluşmasında anne-babaların payı büyüktür. Anne-babanın çocuğunu yetiştirme sürecinde onu devamlı baskılaması ve kontrol altında tutmaya çalışması bu hastalığa çanak tutmaktadır. Bu noktadan hareketle anne-babaların çocuklarına karşı aşırı koruyucu kollayıcı tutum sergilemeleri onlar adına oldukça tehlikelidir.
Çevresel etmenlerin dışında bu hastalığın kalıtsal yatkınlığı olduğu da düşünülmektedir. Tam olarak ispat edilememekle birlikte Çekingen Kişilik Bozukluğu hastası olan anne babanın çocuklarının bu hastalığı taşıma olasılığı diğer bireylere göre daha yüksektir.
Çekingen Kişilik Bozukluğunun Tedavisi
Çekingen Kişilik Bozukluğu tedavisi kısa vadede sonuca ulaşan bir tedavi şekli değildir. Bu nedenle hastanın kesin kararlı olması ve bu anlamda iradeli davranması şarttır. Bu hastalığın tedavisinde alanında uzman bir psikoterapist ile uzun soluklu terapiler uygulanır. Hastanın tedaviye yanıt vermesi için terapistin ona güven vermesi şarttır. Aksi halde hasta kendini kapar ve hiçbir şekilde yol kat etmek mümkün olmaz. Bu nedenle hasta ile terapist arasında tam uyum şarttır. Ancak bazı hastalarda sadece terapiler yeterli olmaz. Terapinin yetersizliğine yine psikoterapist karar verir. Bu noktada tedavi sürecini hızlandıracak ilaç tedavisi de devreye girer.
Psikolog Narek Karasu Bakırköy ve Nişantaşı ofislerinde hizmet vermektedir. İstanbul dışında olan danışanlar için internet yoluyla da hizmet vermektedir.